De Feldenkrais Methode houdt zich bezig met de vraag: hoe kan een mens leren zich zo te organiseren dat hij in iedere situatie handelt in overeenstemming met zijn eigen behoeftes, wensen plannen en taken. Hoe kan hij leren optimaal om te gaan met de uitdagingen die zich steeds weer voordoen? Hoe kan hij zich het vermogen eigen maken om zo goed mogelijk te blijven functioneren, ook wanneer hij in moeilijkheden verkeert zoals bij invaliditeit, ziekte of chronische pijn.
Dr. Moshe Feldenkrais wilde het menselijk potentieel verhogen, dat wil zeggen niet-gebruikte mogelijkheden tot ontwikkeling laten komen. Als weg hiervoor koos hij de beweging. Beweging is direct waarneembaar: hoe je iets doet. Het bewegen is concreet te beïnvloeden en toegankelijk voor veranderingen. Dit leidt tot verhoogd bewustzijn van zichzelf.
Hij ging uit van een eenheid van bewegen, denken voelen en waarnemen. Op basis daarvan leidt een verandering in bewegen tot een verandering in denken en voelen, dus van het zelfbeeld. Als iemand wil veranderen, dan moet het beeld van zichzelf dat hij in zich draagt, veranderen.
Tijdens een Feldenkraisles kunnen lichamelijke problemen verminderen, hoewel de Feldenkrais practitioner niet werkt aan de pijn of het probleem als zodanig. De leerling kan tijdens een les ontdekken hoe hij iets doet, wanneer een beweging pijnlijk is en wanneer niet. Door het ervaren van deze mogelijkheden is hij in staat verantwoordelijkheid te nemen voor zijn eigen gedrag, en pijnlijke patronen te veranderen. Deze Feldenkraislessen kunnen zowel in groepsverband (Bewust worden door Bewegen) of individueel (Functionele Integratie) worden gegeven
Feldenkraislessen groepen april t/m 26 juni 2023:
Maandag : 9.00-10.00 uur,
lessen op Praktijk Lijnbaansgracht 67-0 en via zoom
Moshe Feldenkrais
Dr. Moshe Feldenkrais (1904-1984) emigreerde op jonge leeftijd van Rusland naar het toenmalige Palestina. Daar werd hij lid van de Haganah, de zelfverdedigingbeweging van de Joden tegen de Palestijnen. Hij leerde en onderwees jiujitsu. In de jaren dertig verhuisde hij naar Parijs. Hij voltooide daar zijn ingenieursstudie machinebouw en elektrotechniek en promoveerde aan de Sorbonne in de toegepaste fysica. Hij werkte met FrédéricJoliot-Curie aan het Franse kernenergieprogramma. In die tijd maakte hij kennis met Judo en haalde in 1936 als een van de eerste Europeanen de zwarte judoband.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog week hij uit naar Engeland waar hij onderzoeker was bij de marine. In 1951 keerde Moshe Feldenkrais terug naar Israël.
Een langdurige knieblessure bracht Moshe Feldenkrais ertoe zelf een behandelingsmethode te ontwikkelen. Hij was niet tevreden met de conservatieve behandelmethodes die hem werden aangereikt: oefeningen, mogelijk operaties. Vanaf de jaren veertig begon hij te experimenteren met het onderzoeken van de mogelijkheid zijn klachten te verbeteren door middel van het maken van kleine bewegingen, die zijn kinesthetische waarneming verscherpten. Zo leerde hij, stap voor stap, op een nieuwe manier, efficiënt en zonder pijn te lopen. 40 jaar lang experimenteerde Feldenkrais en observeerde de ontwikkeling van het bewegen van de zuigeling en het kind.
Hij ontwikkelde talloze lessen die ongekende sensomotorische mogelijkheden van het zenuwstelsel onderzochten. Hij ontwierp daarmee een methode van bewegen die mensen helpt om, door middel van het zich bewust worden van hun bewegen, de sleutel te vinden tot optimaal functioneren.
Feldenkrais combineerde in de ontwikkeling van zijn methode oosterse gevechtskunsten, fysica, mechanica, elektrotechniek, anatomie en gedragsfysiologie.
In het Feldenkrais-instituut dat hij in Tel Aviv oprichtte, bracht hij zijn methode in praktijk met groepen en met individuele leerlingen, onder wie de eerste minister-president Ben Gurion en de violist Yehudi Menuhin. Hij werd internationaal bekend door zijn werk met musici, atleten, toneel spelers en mensen met uiteenlopende klachten.
Leerproces
Feldenkrais noemde zijn methode een leerproces, omdat het accent ligt op het unieke vermogen van het zenuwstelsel tot leren, tot het maken van nieuwe connecties. Kenmerk van dit leerproces is zelf ontdekken, organisch leren.
Bewustzijn
De term bewustzijn wordt in de Feldenkrais Methode gebruikt in de betekenis van gewaarzijn. Bewustzijn in de zin van wakker zijn, aanwezig zijn: weten, met aandacht waarnemen waar we zijn, wat we doen, hoe we doen. In de Feldenkrais is dit bewust worden, dit leren gewaar zijn onderdeel van het leerproces.
Het zelfbeeld
Ons zelfbeeld is ons unieke geschiedenisboek, samengesteld uit onze ervaringen, ons bewegen, gewaarworden, voelen en denken. In ons handelen is elk van deze componenten in meerder of mindere mate aanwezig. Het zelfbeeld ontstaat uit het samenspel van ervaringen en kan sterk fluctueren van persoon tot persoon. Afhankelijk van de omstandigheden.
Zodra onze lichamelijk en sociale groei voltooid is, als wij ‘volwassen’ zijn en wij ons voldoende vaardigheden hebben eigen gemaakt om ons in de maatschappij staande te houden, lijkt ons leren voorbij. Ons zelfbeeld verstart en daardoor vergeten wij dat we steeds nieuwe keuzes kunnen maken. Deze verstarring kan tot uitdrukking komen in onze taal, door uitspraken als ‘ik heb nooit kunnen leren; techniek is voor jongens; daar ben ik te oud voor; ik ben nooit goed geweest in sport’.
Het leerproces
In het leerproces van Feldenkrais kan men vier aspecten onderscheiden:
- scanning: het waarnemen van het lichaam in rust
- Exploreren van een functie: hoe beweeg ik? Waar voel ik beweging?
- Differentiëren: het aanbieden van diverse mogelijkheden, variaties binnen de betreffende functie.
- Integreren: opnemen, toepassen van de differentiatie in het grote geheel.
Deze vier aspecten wisselen elkaar voortdurend af tijden een les, zowel tijdens een groepsles als individueel.
Organisch leren
Als je een kind ziet bewegen zie je hoe het de ruimte onderzoekt, zich meet aan zijn omgeving, voortdurend uitprobeert en op die manier zijn weg vindt, zich ontwikkelt. Dit leren vindt aanvankelijk vooral plaats via zijn motoriek, hij ontwikkelt zich door voortdurend uit te proberen. Dit leren is een autonoom proces van trial and error, waar uiteindelijk een keuze uit ontstaat die geïntegreerd wordt in een gevarieerde handeling.
Dit proces van onderzoeken van eigen bewegingen, het organisch leren, is wat Feldenkrais voor ogen stond bij het ontwikkelen van zijn methode. Hij maakte gebruik van het vermogen van het zenuwstelsel steeds nieuwe verbindingen te leggen.
Organisch leren vindt plaats door sensomotorische activiteit en is de basis voor alle leren. Het is zelf ontdekken, nieuwe mogelijkheden uitproberen, zelf de keuze maken wat gemakkelijker, lichter is. Er is dus geen voorbeeld hoe het zou moeten zijn.
Bewust worden door Bewegen
De groepslessen zijn gericht op het waarnemen en voelen van ons lichaam, het ons bewust worden van de manier waarop wij bewegen en het onderzoeken van uiteenlopende nieuwe mogelijkheden. Door deze keuzemogelijkheden ontdekken wij dat andere bewegingscombinaties prettiger kunnen zijn. Pas als de alternatieven waarneembaar zijn is verandering mogelijk.
Tijdens de groepslessen leidt de practitioner de studenten verbaal door een serie van bewegingen rond een bepaald thema, bijvoorbeeld rollen, zitten, staan.
De practitioner doet de bewegingen niet voor. In plaats daarvan stimuleert hij het leren van studenten als een proces dat voortgaat door middel van kinesthetische waarneming van binnen naar buiten.
Tijdens de les zijn studenten bezig met het observeren van zichzelf via hun eigen bewegingen.
Om nauwkeurig te kunnen waarnemen moeten de voorwaarden gunstig zijn. De meeste lessen beginnen liggend op de rug, omdat de zwaartekracht dan anders inwerkt: er is geen druk op de voeten, waardoor het zenuwstelsel bevrijd is van zijn gebruikelijke prikkels die op hun beurt verbonden zijn aan gebruikelijke bewegingspatronen. Hierdoor ligt de weg open voor subtieler waarnemen.
Functionele Integratie
Functionele Integratie is een vorm van tactiele kinesthetische communicatie, dat wil zeggen dat de Feldenkrais practitioner zijn handen gebruikt om door middel van zacht aanraken en bewegen de leerling de mogelijkheid te bieden zijn zelforganisatie (feitelijke toestand) waar te nemen.
Door uiteenlopende mogelijkheden te laten voelen kan de leerling ‘een nieuw neuromusculair bewegingsbeeld vormen, wat dan de basis wordt voor veranderde bewegingspatronen in het dagelijks leven” (Reese 1985). Langs deze weg leer de cliënt nieuwe en meer efficiënte manieren van zelforganisatie.
De practitioner kijkt naar de mens als geheel en kiest zijn uitgangspunt aan de hand van eigen observatie en uit informatie van de cliënt: hoe hij staat, loopt, ademt, beweegt (bij voorbeeld krachtig, abrupt of vloeiend). De practitioner merkt op hoe zijn cliënt zich organiseert, waar mogelijkheden tot verandering zijn en welke informatie zijn cliënt daarvoor nodig heeft.